(πρώτη δημοσίευση “Άποψη τώρα” φύλλο 21, Ιουλίος 2017 και PRONEWS φύλλο 16, Σεπτέμβριος 2017)

Αποστολή στις Βρυξέλλες, Σοφία Μπασκάκη, δημοσιογράφος

Το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ως ιδέα, στηρίχτηκε στις αρχές της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού. Η εμπειρία των μαζικών ροών προσφύγων προς την Ευρώπη, κυρίως την τελευταία τριετία, ανέδειξε τις εσωτερικές ανεπάρκειες και αδυναμίες της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα. Αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε μια κρίση και ισχυρούς κλονισμούς για το μέλλον της Ευρώπης διευρύνοντας τον Ευρωσκεπτικισμό.

Σήμερα η Ευρώπη, μετά τις πρώτες σπασμωδικές κινήσεις αντιμετώπισης του προβλήματος, αναζητά μια δίκαιη κατανομή των προσφυγικών βαρών, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός κοινού συστήματος ασύλου αλλά και πολιτικών που θα συγκρατήσουν το προσφυγικό ρεύμα.

Η Ε.Ε. έχει ξεκινήσει μια εκστρατεία ενημέρωσης για το πως προτίθεται να αντιμετωπίσει την προσφυγική κρίση, η οποία έρχεται να συνδεθεί με το μεταναστευτικό αλλά και την τρομοκρατία. Στο πλαίσιο αυτό, στις αρχές Ιουνίου πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες σχετική ενημέρωση, από κορυφαία στελέχη της Ε.Ε. και τον Επίτροπο Μεταναστευτικής Πολιτικής και Εσωτερικών υποθέσεων κ. Δημήτρη Αβραμόπουλο. Στη δημοσιογραφική αποστολή μετείχα ως εκπρόσωπος της τοπικής εφημερίδας «Άποψη τώρα».

Είχα την ευκαιρία μιας πλήρους ενημέρωσης για την πολιτική την οποία ακολουθεί η Ε.Ε. στο θέμα της προσφυγικής κρίσης και να συζητήσω με στελέχη της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση του ζητήματος.

Η Ελλάδα έχει μια μακρά εμπειρία ως χώρα προσφύγων και σήμερα καλείται να συμβάλλει, παρά το γεγονός ότι βρίσκεται σε οικονομική κρίση, στην αντιμετώπιση του νέου κύματος προσφύγων, κυρίως, από τη Μέση Ανατολή.

Δημήτρης Αβραμόπουλος: «Άλλο προσφυγικό και άλλο τρομοκρατία»

«Η ανάγκη για ένα Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου είναι επιτακτική»,  τόνισε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος, στη συζήτηση που είχαμε, επισημαίνοντας ότι «Η μεταναστευτική κρίση θέτει σε κίνδυνο το Ευρωπαϊκό εγχείρημα. Ένα όραμα πολιτικό, ιστορικό, ηθικό, που έχουμε χρέος να το προστατέψουμε και να ενισχύσουμε την ενότητα της Ευρώπης».

Ο κ. Δ. Αβραμόπουλος, επεσήμανε τις  δομικές αδυναμίες του τωρινού συστήματος, οι οποίες οδήγησαν στην προσφυγική κρίση και εντοπίζονται στις συνθήκες υποδοχής, στα ποσοστά και στο ήθος της προστασίας. «Είναι αναγκαίο ένα σύστημα βασισμένο στην ίση κατανομή και όλα τα κράτη-μέλη μαζί να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, μέσα από την αμοιβαία εμπιστοσύνη που θα αναπτυχθεί, ώστε να υπάρχει αξιοπρεπής αντιμετώπιση των αιτούντων άσυλο», είπε χαρακτηριστικά.

Ο Επίτροπος Μεταναστευτικής Πολιτικής και Εσωτερικών Υποθέσεων, ήταν κατηγορηματικός για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στη συνθήκη του Δουβλίνου ΙΙΙ, ώστε το σύστημα του διαρθρωτικού μηχανισμού κατανομής των προσφύγων να είναι σαφές, αποτελεσματικό και δίκαιο. Παράλληλα πρέπει να εναρμονιστούν οι διαδικασίες και τα χρονοδιαγράμματα, εντός των κρατών-μελών της Ε.Ε., για να διασφαλιστεί η ίση αντιμετώπιση, ενώ θα εφαρμοστούν κυρώσεις στα κράτη-μέλη που αρνούνται να συνεργαστούν.

«Είναι απαραίτητο ένα ενωτικό πλαίσιο επανεγκατάστασης, που θα μειώσει τις διαφορές μεταξύ των κρατών-μελών και θα κάνει κυρίαρχη την Ευρώπη» είπε ο κ. Δ. Αβραμόπουλος, ενώ πρέπει να γίνει σωστή διαχείριση της εξωτερικής αλλά και εσωτερικής μετακίνησης. Η Ευρώπη σε λίγο καιρό θα έχει ανάγκη από εργατικό δυναμικό, οπότε θα πρέπει να βρεθεί τρόπος, ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις. «Το Ευρωκοινοβούλιο επιμένει σε Statement  όχι Agreement», τόνισε χαρακτηριστικά ο Επίτροπος.

Ο κ. Αβραμόπουλος παραδέχεται ότι μέσα στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπάρχει έντονος Ευρωσκεπτικισμός, ενώ ανθούν ο λαϊκισμός και ο Εθνικισμός, στοιχεία στα οποία παρατηρείται ανησυχητική άνοδος. Το πιο επικίνδυνο στοιχείο όμως που καλείται να αντιμετωπίσει η Ε.Ε. είναι η Τρομοκρατία, η οποία, πλέον, χρησιμοποιεί τη σύγχρονη τεχνολογία (διαδίκτυο). «Ως Ευρωπαίος Επίτροπος ασχολήθηκα ιδιαίτερα με την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Ήρθα σε επαφή με όλα τα μεγάλα διαδικτυακά κέντρα, σε μια προσπάθεια πρόληψης της τρομοκρατίας με το να αφαιρείται το υλικό αναρτήσεων που παραπέμπει σε τρομοκρατικές ενέργειες και θέλω να πιστεύω ότι είναι μια καλή αρχή». Ξεκαθάρισε δε με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι «άλλο είναι το προσφυγικό πρόβλημα και άλλο η τρομοκρατία», καθώς οι τρομοκρατικές επιθέσεις έγιναν στην Ευρώπη από άτομα τα οποία διέμεναν επί σειρά ετών ή γεννήθηκαν σε αυτή.

Σχέση Ελλάδας-Τουρκίας-Ε.Ε.

Αναφερόμενος στο προσφυγικό, ο κ. Αβραμόπουλος τόνισε ότι τα  δύο τελευταία χρόνια η Ευρώπη αντιμετωπίζει έντονο προσφυγικό πρόβλημα.  Έρχονται από Τουρκία και Λιβύη. Επιχειρήθηκε μια προσπάθεια ένταξης των προσφύγων στην Ε.Ε., αλλά δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Με το κλείσιμο του Βαλκανικού δρόμου προς την Ευρώπη, η Ελλάδα κλήθηκε να αντιμετωπίσει, σχεδόν, το σύνολο του προσφυγικού ρεύματος, για αυτό και υπάρχουν σοβαρά προβλήματα. Χρειάζεται μια νέα πολιτική που θα ξεπερνάει την τελευταία συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και των χωρών της Ε.Ε.

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος επεσήμανε ότι «στην Τουρκία υπάρχουν περίπου 3 εκατ. πρόσφυγες εξ αιτίας του πολέμου στη Συρία, οι οποίοι θα ήθελαν να περάσουν στην Ευρώπη αλλά δεν είναι εύκολο. Η Τουρκία εισπράττει σημαντικά κονδύλια για τη δημιουργία υποδομών για τους πρόσφυγες με σκοπό να τους κρατήσει εντός της επικράτειας της, γιατί επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους όταν τελειώσει ο πόλεμος. Την ίδια ώρα στα ελληνικά νησιά βρίσκονται εγκλωβισμένοι περισσότεροι από 13.000 πρόσφυγες, ενώ η Ευρώπη αδυνατεί ή αρνείται να φιλοξενήσει περισσότερους».

Για αυτό εκτιμά ο κ. Αβραμόπουλος ότι,  η Τουρκία θέλει  να βρίσκεται κοντά στην Ευρώπη, αλλά η Ελλάδα οφείλει να είναι ακόμα πιο κοντά στην Ευρώπη για να είναι ασφαλής. Αυτό θα βοηθήσει στο να υπάρχει μια ισορροπία γιατί αν διαρραγεί η σχέση Τουρκίας-Ε.Ε. τότε υπάρχουν και τα Βαλκάνια, τα οποία βρίσκονται σε διαρκή αναζήτηση των συνόρων τους, όπως συμβαίνει και με την Αυστροουγγαρία και πιθανόν να δημιουργηθούν ακόμα πιο σοβαρά προβλήματα.

Antonio Tajani, Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου: «Πιθανό νέο κύμα προσφύγων από την Αφρική στην Ευρώπη»

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου κ. Antonio Tajani, επεσήμανε ότι το πρόβλημα του προσφυγικού, παράλληλα με την Τρομοκρατία και την ανεργία των νέων, είναι τα πρωτεύοντα ζητήματα τα οποία καλείται αυτή τη στιγμή να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση. «Αν χαθεί κι άλλος χρόνος, θα χάσουμε την αξιοπιστία μας» τόνισε ο Πρόεδρος.

Επεσήμανε όμως, ότι ακόμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεν υπάρχει ένα ενιαίο κανονιστικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του προσφυγικού. Αυτό οδηγεί πολλές χώρες να μη δέχονται πρόσφυγες οι οποίοι ζητούν άσυλο, παρά τη συνθήκη του Δουβλίνου ΙΙΙ. «Θα αναγκαστούμε έτσι να επιβάλλουμε στα μέλη μας οικονομικές κυρώσεις» είπε ο κ. Tajani. Μήπως όμως αυτό σε βάθος χρόνου αποτελεί μια οδό διαφυγής για πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, επιλέγοντας να υποστούν το οικονομικό κόστος, αλλά να μην επιτρέψουν στην επικράτεια τους πρόσφυγες;

Ο Πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, έθεσε όμως και μια άλλη παράμετρο εξίσου σοβαρή, την οποία πιθανότατα θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ε.Ε. τα επόμενα χρόνια. Πρόκειται για τη μαζική φυγή προσφύγων και μεταναστών από χώρες της Κεντρικής Αφρικής, οι οποίες είναι ακόμα υποανάπτυκτες ή σπαράζονται από εμφύλιες διαμάχες. «Για παράδειγμα η Αφρικανική Έρημος εξαπλώνεται, η Μπούκα Χάρα σκοτώνει, στην Ακτή Ελεφαντοστού, στη Νιγηρία, στη Σομαλία, υπάρχουν εμφύλιες διαμάχες. Εάν προσθέσουμε την πείνα και την  τρομοκρατία σε αυτές τις χώρες, τότε, τις επόμενες δεκαετίες χιλιάδες Αφρικανοί θα κατευθυνθούν προς τη Λιβύη αναζητώντας οδό διαφυγής στην Ευρώπη», είπε ο κ. Tajani.

Πρόσθεσε δε ότι «Η Ε.Ε. οφείλει να προετοιμαστεί κατάλληλα για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Εμείς, ήδη, βρισκόμαστε σε διάλογο με την κυβέρνηση της Λιβύης, αλλά δεν αρκεί αυτό. Χρειάζεται να γίνουν επενδύσεις στην Αφρική και υποδομές στη Ν. Αφρική, ώστε να παραμείνουν οι κάτοικοι της Αφρικής στις εστίες τους».

Μαργαρίτης Σχοινάς: Το Ευρωπαϊκό οικοδόμημα άντεξε στους κλυδωνισμούς

Ο Εκπρόσωπος Τύπου της Προέδρου της Κομισιόν κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, επεσήμανε ότι «τα τελευταία δυόμισι χρόνια η Ευρώπη των 27 δοκιμάστηκε σκληρά από πολλά διεθνή γεγονότα, όπως το προσφυγικό, ο πόλεμος στην Κριμαία μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας, το BREXIT και ενώ πολλοί ανέμεναν την κατάρρευση του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος, αυτό αποδείχθηκε ανθεκτικό. Στο προσφυγικό δόθηκαν λύσεις και σε γενικές γραμμές αντιμετωπίστηκε. Οφείλουν όμως όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες να κατέβουν από το μπαλκόνι του θεατή και του σχολιαστή και να αντιμετωπίσουν με σοβαρότητα τα προβλήματα που αναφύονται στους κόλπους της Ένωσης».

Σταύρος Μυρογιάννης: Ο άνθρωπος που βούτηξε στην θάλασσα μπροστά στον πρωθυπουργό για να σώσει πρόσφυγες στην Μυτιλήνη

 Ο Έφεδρος καταδρομέας και υπεύθυνος του καταυλισμού στον Καρά Ποτέ της Λέσβου, Σταύρος Μυρογιάννης, έχει προσφέρει πάρα πολλά στη φιλοξενία  των προσφύγων, των «φιλοξενούμενων ταξιδιωτών», όπως ο ίδιος τους αποκαλεί. Μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο, μοιράστηκε την εμπειρία του. Το Καρά Τεπέ λειτουργεί άψογα και σε αυτό ο ρόλος του Στ. Μυρογιαννη είναι καταλυτικός.

Βρίσκεται στον Καρά Τεπέ από τον Απρίλιο του 2015, όταν ο Δήμαρχος Λέσβου κ. Σπύρος Γαληνός άνοιξε το χώρο και τοποθετήθηκαν σκηνές δυναμικότητας 600 ατόμων.

Στο Καρά Τεπέ δεν υπάρχουν συρματοπλέγματα, που χωρίζουν τον «έξω» κόσμο από τον μέσα. Ούτε αστυνομικοί που φρουρούν την πύλη του κέντρου. Η δικαιοδοσία του κέντρου υπάγεται στον Δήμο Λέσβου, ενώ στο χώρο δραστηριοποιούνται η Ύπατη Αρμοστεία και κάποιες ΜΚΟ. Πρόκειται για ένα φιλόξενο περιβάλλον γεμάτο οικογένειες και άλλες ευπαθείς ομάδες.

Μένουν σε οικίσκους και το φαγητό σερβίρεται απευθείας εκεί, στο «σπίτι» του καθενός, χωρίς να υπάρχει ουρά για συσσίτιο. Λειτουργεί βιβλιοθήκη, σχολείο για μικρά και μεγάλα παιδιά.  Καθημερινά διεξάγεται τουρνουά ποδοσφαίρου, ενώ οι Σύρες μαγειρεύουν κάθε μέρα με την «Κοινωνική Κουζίνα» και με άλλους εθελοντές.

(Ο Σταύρος Μυρογιάννης τιμήθηκε στη Γερμανία με το Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο φέτος απονεμήθηκε στο Δήμο Λέσβου και το Κέντρο Φιλοξενίας Προσφύγων Καρά Τεπέ)

Sophie Magennis, Head of Political and Legal Support Unit, UNHCR: «Στόχος η οικογενειακή επανένωση»

Η Sophie Magennis, μίλησε εκ μέρους της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, τονίζοντας ότι στόχος είναι η οικογενειακή επανένωση των προσφύγων. Η Ύπατη Αρμοστεία είναι κρατική οργάνωση και έχει εμπειρία στις μετακινήσεις ατόμων. Οι σχέσεις της με την Ε.Ε. είναι καλές και σταθερές για αυτό και προσδοκάει τη δέσμευση για αλληλεγγύη.

«Αυτό που έχει συμβεί στο μηχανισμό εγκατάστασης είναι ολέθριο» τονίζει η κ. Magennis, και προσθέτει ότι «τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. πρέπει να προβούν σε κοινή συμφωνία αναλαμβάνοντας το κάθε ένα τις ευθύνες του, ώστε να εκμεταλλευτούν στο έπακρον το πρόγραμμα της επανεγκατάστασης και να προχωρήσει η μετεγκατάσταση».

Επίσης επισήμανε το σημαντικό ρόλο των ΜΚΟ, οι οποίες διαχειρίζονται τα χρήματα της Ε.Ε. για τη στήριξη των προσφύγων. Όπως τόνισε η ίδια «Τα χρήματα πρέπει να τα διαχειρίζονται ή οι ΜΚΟ ή το Κράτος», αν και τα Κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν εκφράσει την άποψη ότι για λόγους διαφάνειας πρέπει τα ευρωπαϊκά κονδύλια για τους πρόσφυγες να τα διαχειρίζεται τα ίδια. Για αυτό και η Ε.Ε. μελετά να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο προς αυτή την κατεύθυνση.

Viola Winterstein: Να υυπάρξει ένα ενιαίο σύστημα υγείας για όλους

Η Viola Winterstein, από την οργάνωση «Γιατρών του Κόσμου», μίλησε για το σκληρό πρόσωπο της Ευρώπης, που δεν βλέπει τον άνθρωπο σαν ψυχισμό, αλλά ενδιαφέρεται μόνο για το πως θα ζήσει διοικητικά ο άνθρωπος. «Κύριο πρόβλημα είναι η συνέπεια της δικής μας μεταναστευτικής πολιτικής» τόνισε η κ. Winterstein και ανέφερε πως οι συνθήκες διαβίωσης επηρεάζουν την υγεία των προσφύγων για αυτό και θα πρέπει να υπάρξει ένα ενιαίο σύστημα υγείας για όλους.

Είναι φανερό ότι η Ε.Ε. αναζητά νέες πολιτικές αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης. Θέλει να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο, ώστε να προετοιμαστεί και για ένα μελλοντικό νέο κύμα εισροής προσφύγων. Αυτό απαιτεί να αναπτυχθεί η συνεργασία, η αλληλεγγύη και η συνοχή μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε.