23.10.2015

της Σοφίας Μπασκάκη

Με αφορμή την 90^η επέτειο από την γέννηση του Μάνου Χατζιδάκι (23 Οκτωβρίου 1925- 15 Ιουνίου 1994) σκέφτηκα να γράψω δυο λόγια, ως φόρο τιμής στον σπουδαίο Έλληνα μουσουργό, που άνοιξε νέους μουσικούς δρόμους με τις πρωτόγνωρες και απαράμιλλες μελωδίες του.

Πως όμως να περιορίσω το σπουδαίο μουσικό έργο που μας κληροδότησε μέσα σε λίγες λέξεις… Η πορεία του είναι παγκοσμίως γνωστή, αυτό που ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν είναι το λόγο που ο Χατζιδάκις χαρακτηρίζεται ως «πρωτοπόρος μουσικός»  και γιατί το έργο του ξεχωρίζει.

Η μεγάλη καινοτομία του Χατζιδάκι είναι η ιδιοφυής σύνδεση της λαϊκής μουσικής παράδοσης με την λόγια μουσική. Οι συνθέτες που εντάσσονται στην  γενιά του μεσοπολέμου, γνωστή ως γενιά του ’30, έστρεψαν την προσοχή τους στην παράδοση. Επηρεασμένοι από το πνεύμα της εποχής αντιμετώπισαν το ζήτημα της ελληνικότητας στον χώρο της μουσικής μόνο που παρέμειναν προσκολλημένοι σε μια ηθογραφική προσέγγιση του παραδοσιακού-δημοτικού κυρίως μουσικού υλικού.

Ο Χατζιδάκις είναι ο πρώτος που αντιμετώπισε την παράδοση έξω από το ηθογραφικό πλαίσιο. Ζώντας σε μια εποχή όπου πολλά από τα λαϊκά στοιχεία θεωρούνταν απορριπτέα κοινωνικά τόλμησε να τα εντάξει σε ένα νέο μουσικό κράμα δημιουργώντας ένα μουσικό αποτέλεσμα μοναδικό απαύγασμα υψηλής Τέχνης.

Από το 1957 ξεκινά μία περίοδος έντονης δημιουργικής δράσης. Ο Χατζιδάκις συνθέτει ασταμάτητα για το θέατρο και τον κινηματογράφο, τότε το έργο του γίνεται δημοφιλές, ενώ παράλληλα γράφει πολλά σημαντικά μουσικά έργα. Οι συνθέσεις του έχουν την ικανότητα να σε ταξιδέψουν ζωντανεύοντας εικόνες και φτιάχνοντας σκέψεις. Από τα σημαντικότερα βραβεία που κατέκτησε ήταν το 1960 όταν του απονεμήθηκε το βραβείο Όσκαρ για το τραγούδι «Τα παιδιά του Πειραιά» για την ταινία του Ζυλ Ντασέν «Ποτέ την Κυριακή».

Τον νέο μουσικό δρόμο που χάραξε ο Χατζηδάκις ακολούθησε και ο συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης μετατρέποντας την ιδέα της σύνδεσης του λαϊκού με το λόγιο σε κίνημα. Το δίπολο Χατζιδάκις-Θεοδωράκης με την σφραγίδα της ποιότητας και το τεράστιο συνθετικό και θεωρητικό τους έργο σήμανε τον βασικό πυλώνα που καθόρισε τις εξελίξεις στην ελληνική μουσική σκηνή.

«Δεν είναι το τραγούδι μου απλοϊκό κι ευχάριστο σαν το τενεκεδένιο σήμα μιας πολιτικής παράταξης ή ενός αθλητικού συλλόγου. Δεν κολακεύει τις συνήθειές σας ούτε και διασκεδάζει την αμηχανία σας, την οικογενειακή σας πλήξη ή την ερωτική σας ανεπάρκεια. Δεν είναι το τραγούδι μου μονόφωνη αρτηρία ούτε μια πολυφωνική και λαϊκή υστερία. Είναι μια μυστική πηγή, μια στάση πρέπουσα και ηθική απέναντι στα ψεύδη του καιρού μας, ένα παιχνίδι ευφάνταστο μ’ απρόβλεπτους κανόνες, μια μελωδία απρόσμενη που γίνεται δική σας, δεμένη αδιάσπαστα με άφθαρτες λέξεις ποιητικές και ξαναγεννημένες…».

Μανος Χατζιδάκις