της Σοφίας Μπασκάκη

Στην πιο παλιά συνοικία της Αθήνας, στην Πλάκα, χτυπάει η καρδιάς της πόλης από την αρχαιότητα. Μια ζωγραφιά στο κέντρο της Αθήνας, με πινελιές που μαρτυρούν την μακραίωνη πορεία της στο χρόνο.

Γεμάτη από μνημεία όλων των εποχών και πλακόστρωτα δρομάκια, διατηρεί τη γραφικότητα της και διηγείται την ιστορία της σε κάθε βήμα.

Χτισμένη κάτω από τις πλαγιές της Ακρόπολης, η Πλάκα προσελκύει το ενδιαφέρον με τις κόκκινες κεραμοσκεπές, τα νεοκλασικά κτίρια, τα σκαλοπάτια που στολίζουν τα ανηφορικά δρομάκια και τα μικρά μπαλκόνια που γεμίζουν με χρώμα την περίτεχνη ζωγραφιά, μέσα από τις πολύχρωμες βουκαμβίλιες, τα γεράνια και τα γιασεμιά τους.

Τα μικρά εκκλησάκια, το τζαμί, το χαμάμ, το πρώτο πανεπιστήμιο της Ελλάδας αλλά και η ρωμαϊκή αγορά, συνθέτουν το πολιτιστικό μωσαϊκό της πόλης. Πάνω από την Πλάκα, τη «γειτονιά των Θεών», δεσπόζει ο Ιερός Βράχος της Ακρόπολης και των Θεών.

Περπατώντας νωχελικά μια ηλιόλουστη μέρα, έχεις την εντύπωση ότι ακούς ακόμα τον ήχο της στολισμένης λατέρνας μιας άλλης εποχής, ρομαντικής και άδολης. Μια στάση σε ένα από τα πολλά καφενεδάκια  της οδού Ανδριανού κοντά στη στοά Αττάλου και στο Θησείο με θέα την Αρχαία Αγορά και την Ακρόπολη, σε μεταφέρει μακριά από τον αχό της πόλης.

Με άρωμα από την Μεταπολεμική Πλάκα

Στην μεταπολεμική Πλάκα, περιοχή της εργατικής τάξης, άνθισαν τα πρώτα ταβερνάκια με βαρελίσια ρετσίνα από τα Μεσόγεια και το Μαρκόπουλο, λίγο μεζέ και παρέα μια κιθάρα που γέμιζε με τις μελωδίες της τα στενά σοκάκια.

Στις δεκαετίες του ’50 και του ’60 πολλές ελληνικές ταινίες ζωντάνεψαν μέσα στα παλιά σπίτια της συνοικίας. Είναι εκεί που η «Στέλλα» έσυρε τα τελευταία της βήματα λαβωμένη από το χέρι του έρωτα.

Οι Αθηναϊκές Καντάδες που άκμασαν προπολεμικά κάτω από τα Πλακιώτικα μπαλκόνια, έδωσαν τη θέση τους στις Μπουάτ, στις  φθηνές “μουσικές συναγωγές” που μέσα από την απλότητα τους αγαπήθηκαν από τη νεολαία και έγιναν το εναρκτήριο μουσικό βήμα για πολλούς καλλιτέχνες.

Στην Πλάκα βρήκε έκφραση και η Ελληνική Αποκριά, με χιλιάδες Αθηναίους να τριγυρνούν μασκαρεμένοι πετώντας σερπαντίνες και κομφετί, ενώ τα γέλια αντηχούσαν μέχρι τον Ιερό Βράχο των Θεών.

Κι ύστερα ήρθαν τα μαύρα χρόνια της Χούντας, να κόψουν τα γέλια των νέων που θεωρήθηκαν ύποπτοι λόγω «μακριάς κόμης» και τους μάζευε από τα ροκάδικα της Πλάκας για να καταλήξουν στο τμήμα.

Μια άλλη εποχή, μακρινή αλλά με νωπές τις μνήμες ακόμα.

Η Πλάκα της Μεταπολίτευσης

Μια άλλη Πλάκα που έχασε το «ύφος» της, ξημέρωσε κατά την πάροδο των δεκαετιών ’70 και ’80. Μια Πλάκα στην οποία επήλθε ο κορεσμός στην ανεξέλεγκτη διασκέδαση και έπεσε θύμα πολιτιστικής ασέλγειας.

Ταράχθηκε ο ύπνος των Θεών από την εκκωφαντική μουσική των πολλών ντίσκο και μπαρ της εποχής, τις φωνές της κοσμοσυρροής αλλά και των καυγάδων που δεν έλειπαν καθώς το ξημέρωμα έπεφτε βαρύ.  Η συνοικία έγινε το πιο in μέρος της Αθήνας στη διασκέδαση, αλλά το πιο out σε ότι μέχρι τότε εκπροσωπούσε: τον ελληνικό πολιτισμό.

Η άλλοτε ήρεμη και γραφική συνοικία της Αθήνας μετατράπηκε σε ένα ξέφρενο γλέντι χωρίς όρια κι από πολιτιστικό λίκνο μετατράπηκε σε άνδρο του υποκόσμου. Ήταν ίσως από τα πρώτα κρούσματα που προμήνυαν την παρακμή η οποία ερχόταν καλπάζοντας απειλητικά, μαστιγώνοντας τον πολιτισμό και φέρνοντας την υποκουλτούρα.

Καθώς όμως η «γειτονιά των Θεών» μένει εκεί αναλλοίωτη στο χρόνο να μαρτυρά την ιστορία του τόπου, έτσι κατέγραψε και την παρακμή της Ελλάδας, η οποία επήλθε μέσα από τη μεγαλύτερη ακμή της, όσο σχήμα οξύμωρο κι αν είναι αυτό.

Η έγκαιρη παρέμβαση της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, της «Στέλλας» που ζούσε στην Πλάκα της παλιάς εποχής, κατάφερε να σώσει από τον αφανισμό τη γραφικότητα της πανέμορφης συνοικίας.

Η Πλάκα σήμερα

Η Πλάκα σήμερα έχει αποκτήσει ξανά την παλιά της υφή, προσαρμοσμένη βέβαια και στα σύγχρονα δεδομένα. Παραμένει ένας πόλος έλξης για όλο τον κόσμο, καθώς αγκαλιάζει αρμονικά το χθες με το σήμερα.

Προσφέρεται απλόχερα για έναν περίπατο στα Αναφιώτικα, με την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική, και μια περιήγηση στη Ρωμαϊκή Αγορά και στα Μουσεία.

Περπατώντας που ξέρεις… μπορεί κι εσύ να ακούσεις τους ήχους της παλιάς στολισμένης λατέρνας, σίγουρα όμως η ευωδιά από τα γιασεμιά θα σου ψιθυρίσει πόσο ευλογημένη είναι η γη που πατάς…