27.11.2015

του Δρ. Ξενοφώντα Βεργίνη

Σε προηγούμενο άρθρο αναφέρθηκα γενικά στο Ασφαλιστικό Σύστημα προστασίας του πολίτη που οφείλει η Πολιτεία να διαθέτει και εφαρμόζει σε μια οργανωμένη  κοινωνία. Εκεί, διαχώρισα το Σύστημα σ’ ένα σύγχρονο Ασφαλιστικό Σύστημα προστασίας του εργαζομένου ως πολιτική «Κράτους Δικαίου» και σ’ ένα άλλο μέρος που αφορά τη κοινωνική ευαισθησία και φροντίδα που οφείλει να δείχνει η Πολιτεία για τις ονομαζόμενες «Ευπαθείς Κοινωνικές Ομάδες» ως πολιτική «Κράτους Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης!»

Στο σημερινό άρθρο, θ’ αναφερθώ αναλυτικότερα στο υπό στενή έννοια Ασφαλιστικό Σύστημα Προστασίας του εργαζομένου ως «Δείκτης Κράτους Δικαίου».

Επαναλαμβάνω, ότι ένα σύγχρονο κράτος οφείλει να διαθέτει στον πολίτη ένα Σύστημα Ασφαλιστικής Προστασίας θεσμικά απλό, οργανωτικά και λειτουργικά αποτελεσματικό, διαχειριστικά διαφανές και κοινωνικά αξιόπιστο. Ένα σύστημα, που θα λειτουργεί ενάντια στο Κοινωνικό αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση και του οποίου το θεσμικό πλαίσιο  στηρίζεται στις γενικές αρχές του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και της Αρχής της Επικουρικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης(Ε.Ε). Σημειώνεται, ότι η Ε.Ε δεν υπαγορεύει κανόνες ασφαλιστικής πολιτικής, αλλά περιορίζεται, με βάση την Αρχή της Επικουρικότητας, στη στήριξη και συμπλήρωση των μέτρων και δράσεων του Κράτους- Μέλους.

Πρέπει να υπογραμμίσω, ότι το Ασφαλιστικό Σύστημα κάθε χώρας αναπτύσσεται σε συνάρτηση  με τις  κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές και οικονομικές αντιλήψεις και συνθήκες. Από πλευράς υφής και περιεχομένου, αποτελεί στο σύνολό του, μια ενότητα κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς και δράσης που στηρίζεται σε ιστορικά, ανθρωπιστικά και εθνικά δεδομένα, μιας δομημένης στο χρόνο φιλοσοφικής κοινωνικής αντίληψης, που γεννάει η ιστορικότητα του Έθνους και προσδιορίζεται σε έκταση και μέγεθος από την εποχικότητα και τις κλιματολογικές συνθήκες, την έκταση και ένταση της κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης και σαφώς από τους εκάστοτε διαθέσιμους παραγωγικούς πόρους. Υπό την έννοια αυτή, το Ασφαλιστικό Σύστημα μιας χώρας δεν μπορεί να είναι στο σύνολό του αντιγραφή ενός Ασφαλιστικού Συστήματος μιας άλλης χώρας, όπως κακώς υποστηρίζεται από πολλούς. Απλά, τα Συστήματα αυτά θα έχουν ως βάση συγκρότησης τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και για τα κράτη-μέλη της ΕΕ την Αρχή της Επικουρικότητας.

 Συνεπώς, το Ελληνικό Κράτος, προκειμένου ν’ ανταποκριθεί στο ρόλο του, ως Κράτος Δικαίου και Προστασίας του Ανθρώπινου Δυναμικού, πρέπει να δημιουργήσει ένα Ασφαλιστικό Σύστημα, βιώσιμο και αποτελεσματικό, αξιόπιστο και φερέγγυο, που ν’ ανταποκρίνεται στην ελληνική πραγματικότητα, την Ελληνική οικογένεια και τον Έλληνα πολίτη. Αυτό σημαίνει ότι το θεσμικό πλαίσιο πρέπει να είναι ενιαίο, απλό και λειτουργικό στην οργάνωση και διαχείριση, χωρίς πολυπλοκότητα και κοστοβόρες διαδικασίες. Ένα Σύστημα, που να διαθέτει εσωτερικούς μηχανισμούς ελέγχου αποτελεσματικότητας και βιωσιμότητας, προσαρμοσμένο στις διαχρονικές ανάγκες και διαθέσιμους παραγωγικούς πόρους της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας αντίστοιχα.

Το σημερινό Σύστημα, παρά τις όποιες βελτιώσεις που έχει δεχθεί τελευταία και ιδιαίτερα σ’ ό, τι αφορά τη  Πληροφόρηση, απαιτεί άμεσες και βαθιές τομές θεσμικού, οργανωτικού και διαχειριστικού χαρακτήρα και μάλιστα από μηδενική βάση. Αυτό επιβάλλεται, όταν μετά την σημερινή παρατεταμένη κρίση, οικονομική και κοινωνική, όλα έχουν αλλάξει. Τα “μπαλώματα” δεν λύνουν το πρόβλημα!  Συνεπώς,  χρειαζόμαστε ένα Νόμο Πλαίσιο που να διακρίνεται από απλότητα, λειτουργικότητα, αποτελεσματικότητα, διαφάνεια και αξιοπιστία.

Συγκεκριμένα:

1. Υπάρχει πλήθος νόμων (πολυνομία) και πλήθος διατάξεων που είναι διάσπαρτες σε άσχετους με την κοινωνική ασφάλιση νόμους! Απαιτείται κωδικοποίηση και εκσυγχρονισμός διαδικασιών αναφοράς. Η διαδικασία, όπως γνωρίζω, έχει αρχίσει και πρέπει να ολοκληρωθεί.
2. Η άσκηση πολιτικής ασφαλιστικής κάλυψης αν και πρέπει να είναι ενιαία και διαχρονική, παρουσιάζεται, λόγω ιδιαίτερα της πολυνομίας, κατακερματισμένη, ανεξέλεγκτη και ενίοτε ανερμάτιστη (χωρίς καθορισμένους στόχους). Το φαινόμενο αυτό, παρατηρείται όχι μόνο μεταξύ των Ασφαλιστικών Φορέων αλλά και μεταξύ των υπηρεσιών και δραστηριοτήτων του ιδίου Ασφαλιστικού Φορέα! Καθημερινά, παρατηρούμε να εφαρμόζεται μια πολυδιασπασμένη, ασύνδετη, ανορθολογική και μάλιστα όχι αντιπροσωπευτική κοινωνική τιμολογιακή πολιτική. Κατά τον καθορισμό των ασφαλιστικών κλιμακίων και κατ’ επέκταση των ασφαλιστικών εισφορών, η εφαρμοζόμενη ασφαλιστική πολιτική, οδηγεί σε αναντιστοιχία ύψους πληρωμής εισφορών από μέρους των ασφαλισμένων και καταβολής ύψους  συντάξεων και λοιπών παροχών από πλευράς του Κράτους. Ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής, είναι να προκύπτουν έντονες κοινωνικές ανισότητες μεταξύ κλάδων, φύλων, ηλικιών και περιοχών. Έτσι, παρατηρείται αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων και σημαντική μείωση του αριθμού των απασχολούμενων!!
3. Οι χρόνιες αυτές στρεβλώσεις και παθογένειες του Συστήματος, οδηγούν τους πολίτες- δικαιούχους σε αδυναμία να βρουν το δίκιο τους και παράλληλα τις υπηρεσίες (αθέλητα και ενίοτε αδιάφορα) να μη συντονίζουν τη δράση και τις αποφάσεις τους, με αποτέλεσμα να έχουμε κατασπατάληση πόρων (χρόνου και χρήματος).
4. Η βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα του Ασφαλιστικού Συστήματος, εξαρτώνται, όχι μόνο από το επίπεδο της διοικητικής και τεχνολογικής υποδομής, αλλά και από την διαχρονική χρηματοπιστωτική στήριξη που εξασφαλίζει, κατά κανόνα, εσωτερικά το ίδιο το σύστημα με ιδίους πόρους. Το Σύστημα , να ενισχύεται, κατ’ εξαίρεση, από κρατικές επιχορηγήσεις, ιδιαίτερα σε περιόδους ύφεσης και ανεργίας όπως οι σημερινές. Αυτό επιτυγχάνεται με συγκεκριμένη συνεπή και προσαρμοσσμένη στα οικονομικά δεδομένα  τιμολογιακή πολιτική  καθορισμού εισφορών και αντίστοιχων παροχών, μετά από αναλογιστική μελέτη όλων των προσδιοριστικών παραγόντων και στοιχείων ποσοτικής  και ποιοτικής ανάλυσης του αριθμού των ασφαλισμένων κατά ασφαλιστική κατηγορία, χρόνια ασφάλισης και ηλικία. Κατά τη διαμόρφωση και άσκηση της τιμολογιακής ασφαλιστικής πολιτικής πρέπει να αποφεύγονται η απροσδιοριστία, η περιπτωσιολογία και η ασυνέπεια εφαρμογής θεμελιωδών αρχών και παραμέτρων, που διαμορφώνουν την εισοδηματική ικανότητα των ασφαλισμένων και καθορίζουν την διαθεσιμότητα των μέσων πληρωμής των ασφαλιστικών εισφορών. Συνεπώς, πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη:   η διάρθρωση ηλικιών, η φύση και ο χρόνος εργασίας και απασχόλησης, η οικογενειακή σύνθεση και κατάσταση, το ευρύτερο φυσικό – οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, το ύψος  του πραγματικού διαθέσιμου ατομικού και οικογενειακού εισοδήματος και οι πηγές του!

 Σήμερα, τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας, αντιμετωπίζουν πράγματι σοβαρά προβλήματα βιωσιμότητας, λόγω κυρίως ρευστότητας που όμως, είναι αποτέλεσμα όχι μόνο τρεχουσών συγκυριών, αλλά και έλλειψης υποδομών, όπως προαναφέρθηκε και ειδικότερα, λόγω της μεσομακροπρόθεσμης υφεσιακής κατάστασης που διατρέχει όλους τους τομείς της οικονομίας. Ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας και των υποδομών λειτουργίας των Ασφαλιστικών Οργανισμών από μόνος του, δεν λύνει το ασφαλιστικό πρόβλημα και δεν διασφαλίζει την βιωσιμότητα του Συστήματος. Απαιτούνται πρωτίστως και επειγόντως, νέα οικονομική και κοινωνική πολιτική, εκσυγχρονισμός και ανάπτυξη των δομών λειτουργίας του κράτους και ειδικότερα, εκείνων των τομέων και δραστηριοτήτων της ελληνικής οικονομίας που αποτελούν και τις παραγωγικές πηγές εισοδηματικής ικανότητας των ασφαλισμένων. Για παράδειγμα, πώς μπορεί οι αγρότες ν΄ ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους όταν δεν υπάρχει συγκεκριμένη και ξεκάθαρη μεσοπρόθεσμη  αναπτυξιακή αγροτική  εθνική πολιτική που να καλύπτει όλη τη διατροφική αλυσίδα; Και πώς μπορεί να  λείπουν ο συντονισμός και η συνέπεια των Δημοσίων Υπηρεσιών και του Κράτους αντίστοιχα, στην καταβολή επιδοτήσεων, ενισχύσεων και επιστροφής φόρων και κυρίως όταν οι αγροτικές δραστηριότητες υποφέρουν από χρηματοπιστωτική ασφυξία και ολόκληρος ο αγροτικός τομέας από αναπτυξιακό μαρασμό; Και πώς μπορεί   ο αγρότης – παραγωγός να πουλάει τα προϊόντα του και να  εισπράττει μετά από  150 και 200 μέρες;  Άλλωστε, ας μη ξεχνάμε ότι  η εισπραξιμότητα των ασφαλιστικών εισφορών και η βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων, εξαρτώνται από την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας γενικότερα!