16.11.2015

της Σοφίας Μπασκάκη

Η ιστορική Εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973, σηματοδοτεί την κορυφαία αντιδικτατορική έκφραση που επί της ουσίας προανήγγειλε την πτώση της σκληρής δικτατορίας, την οποία επέβαλλε η Χούντα των Συνταγματαρχών από την 21^η Απριλίου του 1967.

Κατά τη διάρκεια της Χούντας οι «αντιφρονούντες» υπέστησαν πολλά βασανίστρια και διώξεις, που αντί να αποδυναμώσουν τον αγώνα της απελευθέρωσης, τόνωσαν ακόμα περισσότερο το αντιδικτατορικό φρόνημα.

Τα μαύρα χρόνια της «Επταετίας», βύθισαν την Ελλάδα στο φόβο και την τρομοκρατία. Σιωπή παντού. Μη μιλάς, μη σκέφτεσαι, μη νιώθεις. Μόνο να υπακούς. Άβουλο πιόνι στα χέρια αδίστακτων και ανθελλήνων καθεστωτικών κυβερνώντων. Τη σιωπή αυτή ήρθε να σπάσει η Εξέγερση του Πολυτεχνείου, με φοιτητές και λαό ενωμένους να μάχονται για τη δικαιοσύνη φωνάζοντας με όλη τη δύναμη της ψυχής τους και υψώνοντας στα πανό τους:

ΨΩΜΙ-ΠΑΙΔΕΙΑ-ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ-ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ

Το χρονικό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

14 Νοέμβρη 1973, πρωί

Οι φοιτητές συγκεντρώνονται στο προαύλιο του Πολυτεχνείου με αίτημα να γίνουν εκλογές στους φοιτητικούς συλλόγους τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, στηρίζοντας το αίτημα αυτό με την απόφαση κήρυξης  αποχής από τα μαθήματα. Ακολούθησαν συνελεύσεις των φοιτητών της Ιατρικής και της Νομικής με ψήφισμα που ζητούσαν  την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για θέματα που τους αφορούσαν.

Ώρα 7.00  το απόγευμα

1.500 φοιτητές αποφασίζουν να μείνουν στο Πολυτεχνείο. Συγκροτείται Συντονιστική Επιτροπή από όλες τις Σχολές, για να καθοδηγήσει τον αγώνα. Το μεγάφωνο μεταδίδει απελευθερωτικά συνθήματα. Χιλιάδες περήφανοι Έλληνες γύρω από το Πολυτεχνείο στηρίζουν τον δίκαιο αγώνα των φοιτητών και συμπαραστέκονται.

Τα πανεπιστημιακά κτίρια σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα καταλαμβάνονται από φοιτητές. Στο Αιγάλεω, στον Πειραιά και σε αρκετές συνοικίες της Αθήνας διεξάγονται επαναστατικές εκδηλώσεις. Οι αγρότες από τα Μέγαρα μετακινιούνται προς την Αθήνα. Όλη η Ελλάδα ταμένη στο πλευρό των ελεύθερων αγωνιζομένων φοιτητών.

15 Νοέμβρη 1973

Τα κτίρια του Πολυτεχνείου και ο προαύλιος χώρος γεμίζουν από φοιτητές με συμπαραστάτες αμέτρητο πλήθος λαού και μαθητών απέξω. Η Συντονιστική Επιτροπή με ανακοίνωση της εκπέμπει: Η εκδήλωση του Πολυτεχνείου είναι αντιφασιστική και αντιιμπεριαλιστική.

Όλη η Ελλάδα ριγεί ακούγοντας από τα μεγάφωνα:

«Εδώ Πολυτεχνείο! Εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλά ο Ραδιοφωνικός Σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων. Κάτω η χούντα, κάτω ο Παπαδόπουλος, έξω οι Αμερικάνοι, κάτω ο φασισμός, η χούντα θα πέσει από το λαό… Λαέ, κατέβα στο πεζοδρόμιο, έλα να μας συμπαρασταθείς, τη λευτεριά σου για να δεις…»

Η πρώτη αντίδραση της Χούντας των Συνταγματαρχών ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες για να ανακατευτούν με το πλήθος, ενώ παράλληλα «τοποθέτησε» σκοπευτές στα γύρω κτίρια.

16 Νοέμβρη 1973

«Κάτω η χούντα, η χούντα θα πέσει απ’ το λαό» φωνάζουν μαζί με τους φοιτητές, περισσότεροι από 150.000 άνθρωποι γύρω από το Πολυτεχνείο.

Ώρα 7.30 το απόγευμα

Έρχεται η διαταγή του δικτάτορα να χτυπηθεί πρώτα η λαοθάλασσα που περικλείει το Πολυτεχνείο. Τα δακρυγόνα θολώνουν την ατμόσφαιρα, αλλά όχι τις συνειδήσεις του κόσμου.  Περισσότερο τους πνίγει ο φασισμός και συνεχίζουν ανάβοντας φωτιές εξουδετερώνοντας την κατασταλτική απόπειρα.

Οι δυνάμεις καταστολής συνεχίζουν. Οι σφαίρες σφυρίζουν λυσσασμένες πάνω από τα κεφάλια. Λευτεριάς θύματα οι πρώτοι νεκροί που πέφτουν μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο. Ο λαός δεν υποχωρεί, συνεχίζει άοπλος αψηφώντας τον θάνατο και στήνει οδοφράγματα.

Ώρα 12 τη νύχτα

Τα τανκς και ο στρατός μπαίνουν στην Αθήνα καταλαμβάνοντας καίριες θέσεις.

17 Νοέμβρη 1973, ώρα 02.00 ξημερώματα

Τα τανκς πλησιάζουν απειλητικά το Πολυτεχνείο. Οι φοιτητές φωνάζουν:

«Φαντάροι, είμαστε άοπλοι, είμαστε αδέλφια, μη μας χτυπήσετε, ελάτε μαζί μας»

Ο Ραδιοφωνικός σταθμός εκπέμπει καταγγέλλοντας στον Ελληνικό λαό την ανήθικη πράξη του δικτάτορα.

Ώρα 03.00, η αυγή αργεί ακόμα να χαράξει

Η μάχη στους δρόμους γύρω από το Πολυτεχνείο και το ανθρωποκυνηγητό συνεχίζονται μέχρι το πρωί.

Ώρα 11.00 το πρωί, το ματωμένο τέλος για την αρχή της λευτεριάς

Ο στρατιωτικός νόμος επαναφέρεται και ένα τανκ γκρεμίζει τη σιδερένια πύλη του Πολυτεχνείου μαζί με τους φοιτητές που είναι πάνω στα κιγκλιδώματα. Ριπές ακούγονται.

Μοίρες των ΛΟΚ και αστυνομικές δυνάμεις εισβάλλουν στον προαύλιο χώρο. Επιτίθενται στους άοπλους φοιτητές που προσπαθούν να ξεφύγουν. Μάταιες οι προσπάθειες ορισμένων φαντάρων να προστατέψουν τους αγωνιστές φοιτητές. Τους κυνηγούν οι γενίτσαροι.

Συλλαμβάνονται πολλοί και οδηγούνται στην Γενική Ασφάλεια και στην  Ε.Σ.Α. όπου και βιώνουν φρικτά βασανιστήρια.

Η καταστολή της  εξέγερσης του Πολυτεχνείου μπορεί να «έληξε επιτυχώς» εκείνη την ώρα για τους φασίστες της Χούντας, σήμανε όμως την αρχή του τέλος τους.

Η κατάρρευση της Χούντας

Μετά τα αιματηρά γεγονότα του Πολυτεχνείου ακολούθησε ο στρατιωτικός νόμος που κήρυξε ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος, που ανατράπηκε με πραξικόπημα στις 25 Νοεμβρίου. Πρόεδρος ορίστηκε ο αντιστράτηγος Φαίδων Γκιζίκης και πρωθυπουργός της νέας κυβέρνησης ο Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος. Ο ισχυρός όμως άνδρας του νέου σκληρότερου καθεστώτος, ήταν ο διοικητής της Στρατιωτικής Αστυνομίας, ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης.

Η νέα δικτατορία άνοιξε το δρόμο για τη διχοτόμηση της Κύπρου. Το Εθνικό έγκλημα ξεσήκωσε το λαό γκρεμίζοντας τη Χούντα, στις 23 Ιουλίου του 1974, επαναφέροντας τη Λευτεριά και τη Δημοκρατία.

Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου εξέφρασε την οργή του λαού ενάντια στο φασισμό. Μέσα εκεί τα αδούλωτα νιάτα έγιναν ένα με τον λαό σε ένα κοινό αγώνα προτάσσοντας  ηρωικά  τα στήθη και την ψυχή τους απέναντι στα τανκ με ένα και μόνο σκοπό. Τη Λευτεριά, τη Δημοκρατία και την Εθνική Ανεξαρτησία.

Η θλιβερή λήθη του σήμερα

«Ήμουν κι εγώ στο Πολυτεχνείο» ακούγεται από αρκετούς ιδεολόγους εκείνης της μοιραίας βραδιάς, που κατέληξαν να υπηρετούν το σημερινό κατεστημένο με τον πιο απαράδεκτο και ειδεχθή τρόπο. Τον ανιδιοτελή αγώνα των φοιτητών και του λαού, που διψούσαν για να αποτινάξουν τα δεσμά του φασισμού, καπηλεύτηκαν μερικοί για να ανέβουν τα σκαλιά της εξουσίας.

Ο συμβολισμός που σηματοδοτεί η 17 Νοέμβρη άρχισε να γίνεται ερέθισμα σε μειοψηφίες, καλύπτοντας τρομοκρατικές οργανώσεις που σπιλώνουν τις μνήμες και ορισμένοι από τους «πρωταγωνιστές» κατέληξαν να είναι οι προδότες του σήμερα.

Κανείς όμως και τίποτα δεν μπορεί να  αμφισβητήσει την σπουδαιότητα της εξέγερσης και το ρόλο που έπαιξε στις μετέπειτα πολιτικές εξελίξεις. Κανείς και τίποτα δεν μπορεί να αμφισβητήσει τους νεκρούς που έπεσαν στο βωμό του αγώνα για να είμαστε εμείς σήμερα ελεύθεροι. Μια ελευθερία που δυστυχώς ξεπουλιέται τα τελευταία χρόνια στα ξένα συμφέροντα, με τον πιο αισχρό και ύπουλο τρόπο από τους ιδεολόγους πολιτικούς του σημερινού τίποτα.

Για όσους επιμένουν να ισχυρίζονται ότι θύματα και νεκροί δεν υπήρξαν στο Πολυτεχνείο, τα ονόματα έχουν χαραχτεί με ανεξίτηλο μελάνι σε όσους ξέρουν να τιμούν τους γνήσιους και ανιδιοτελείς αγωνιστές προσπερνώντας την λήθη του σήμερα.

Συλλήψεις και θύματα

Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση της Αστυνομίας, στις 17 Νοεμβρίου 1973  συνελήφθησαν 840 άτομα. Όμως, μετά τη Μεταπολίτευση, αξιωματικοί της Αστυνομίας, ανακρινόμενοι, ανέφεραν ότι οι συλληφθέντες ξεπέρασαν τους 2.400, οι τραυματίες ήταν πάρα πολλοί και οι νεκροί επισήμως ανήλθαν στους 24. Οι πρώτες (δημοσιογραφικές) προσπάθειες για την καταγραφή των γεγονότων μιλούσαν για 59 νεκρούς ή και 79 θύματα, με βάση τον κατάλογο Γεωργούλα. Το 1975, στην ανάκριση των πρωταίτιων της καταστολής, που διενεργήθηκε, εντοπίστηκαν 21 περιπτώσεις θανάσιμου τραυματισμού. Τα θύματα όμως ενδέχεται να ήταν περισσότερα, καθώς πολλοί που τραυματίστηκαν βαριά, αρνήθηκαν να διακομιστούν σε νοσοκομείο, για να αποφύγουν τη σύλληψη.

Η επίσημη λίστα και οι 16 άγνωστοι νεκροί

Σύμφωνα με έρευνα του διευθυντή του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Λεωνίδα Καλλιβρετάκη το 2003, επίσημα οι «επώνυμοι» νεκροί του Πολυτεχνείου είναι 24, ενώ  επιβεβαιώθηκαν 16 «ανώνυμοι» νεκροί, για τους οποίους υπάρχουν συγκεκριμένες μαρτυρίες σχετικά με την τοποθεσία και το χρόνο θανάτου τους.

Φόρος τιμής στους Νεκρούς του Πολυτεχνείου

16 Νοεμβρίου 1973
1. Σπυρίδων Κοντομάρης (ετών 57, 20.30)
2. Διομίδης Κομνηνός (ετών 17, 21.30)
3. Σωκράτης Μιχαήλ (ετών 57, μεταξύ 22.30 & 23.00)
4. Βασίλειος Φάμελλος (ετών 26, 23.30)
5. Torill Engeland Magrette (ετών 22, 23.30)
6. Γεώργιος Σαμούρης (ετών 22, 24.00)
7. Δημήτριος Κυριακόπουλος (βραδυνή ώρα – κατέληξε 19/11/73)
8. Σπύρος Μαρίνος (Γεωργαράς) (ετών 35, βραδυνή ώρα)
17 Νοεμβρίου 1973
9. Νικόλαος Μαρκούλης (ετών 24 , πρωινή ώρα, κατέληξε 19/11/73)
10. Αικατερίνη Αργυροπούλου (ετών 76, 10.00, κατέληξε Μάϊο ’74)
11. Στυλιανός Καραγεωργής (ετών 19, 10.15)
12. Μάρκος Καραμανής (ετών 23, 10.30)
13. Αλέξανδρος Σπαρτίδης (ετών 16, 10.30-11.00)
14. Δημήτριος Παπαϊωάννου (ετών 60, 11.30)
15. Γεώργιος Γερτζίδης (ετών 48, 11.30)
16. Βασιλική Μπεκιάρη (ετών 17, 12.00)
17. Δημήτρης Θεοδώρας (ετών 5 1/2, 13.00)
18. Αλέξανδρος Βασίλειος (Μπασρί) Καράκας (ετών 43, 13.00)
18 Νοεμβρίου 1973
19. Αλέξανδρος Παπαθανασίου (ετών 59, 10.00)
20. Ανδρέας Κούμπος (ετών 63, 11.00, κατέληξε στις 30/1/1974)
21. Μιχαήλ Μυρογιάννης (ετών 20, 12.00)
22. Κυριάκος Παντελεάκης (ετών 43,κατέληξε στις 27/12/1973)
23. Ευστάθιος Κολινιάτης (κατέληξε στις 21/11/73)

24. Ιωάννης Μικρώνης (22 ετών, κατέληξε στις 17/12/1973)

16 «αφανείς ήρωες πεσόντες»