Χρήση – Κατάχρηση – Εξάρτηση

Τα λόγια του τίτλου είναι λόγια ατόμων σε φάση απεξάρτησης από κάποιο εθισμό. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Όταν μιλάμε για χρήση αναφερόμαστε στην απλή ή περιστασιακή χρήση, είτε γιατί το άτομο θέλει να δοκιμάσει την εμπειρία, είτε επειδή επιλέγει το πότε θα την κάνει. Η κατάχρηση όμως, αφορά στην επαναλαμβανόμενη, καταναγκαστική χωρίς έλεγχο χρήση. Έτσι, ενδέχεται να μην μπορεί να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του υποχρεώσεις, να θέτει σε κίνδυνο τη σωματική του ακεραιότητα, να αντιμετωπίζει προβλήματα με τον νόμο, ενώ συχνά του προκαλεί συγκρούσεις τόσο στο επαγγελματικό, όσο και στο οικογενειακό του περιβάλλον.

Τέλος η εξάρτηση/εθισμός χαρακτηρίζεται από την συνεχή ενασχόλησή του με μια ουσία ή δραστηριότητα, την απώλεια του ελέγχου στη μείωση της χρήσης και στην εμφάνιση μίας αρνητικής συναισθηματικής κατάστασης (π.χ. δυσφορία, άγχος, ευερεθιστότητα) όταν δεν είναι δυνατή η χρήση.

Τα άτομα συνήθως οδηγούνται στην εξάρτηση προκειμένου να αισθανθούν καλά μέσα από νέα

• συναισθήματα, αισθήσεις και εμπειρίες ή/και για
• να μειώσουν το άγχος, τις ανησυχίες και τους
• φόβους τους.

Ένα άτομο μπορεί να εθιστεί στο κάπνισμα, στις ουσίες, στο αλκοόλ, στο τζόγο, στο διαδίκτυο κ.λ.π.

Η ιστορία ξεκινάει με τη χρήση ή δραστηριότητα, όπου το άτομο νιώθει ευφορία, παίρνει λοιπόν μια θετική ενίσχυση από τη δράση του και καταλήγει στο να υποφέρει χωρίς τη χρήση, οπότε η ενίσχυση μετατρέπεται σε αρνητική. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο και είναι δύσκολο να βγει από αυτόν.

Η δυσκολία απεγκλωβισμού του ατόμου οφείλεται κυρίως στην επίδραση αυτών των ουσιών ή δραστηριοτήτων στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου και κατά κύριο λόγο στη ντοπαμίνη. Ο ρυθμός που απελευθερώνεται η ντοπαμίνη στον επικλινή πυρήνα του εγκεφάλου, καθορίζει πόσο εθιστική είναι μια ουσία ή δραστηριότητα.

Οι απότομες αυξήσεις ντοπαμίνης είναι αυτές που προκαλούν τον εθισμό.

Μιλάμε λοιπόν για μία νόσο πολυπαραγοντική.

Βιολογικοί, ψυχολογικοί και κοινωνικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνισή της, χωρίς όμως να παραβλέπεται και η ευκαιρία που έχει ο ασθενής να έρθει σε επαφή με την εθιστική ουσία ή δραστηριότητα.

Είναι σημαντικό ο ασθενής να αναγνωρίσει το πρόβλημα και να αναζητήσει βοήθεια. Δυστυχώς, αυτό δεν συμβαίνει συχνά. Αντίθετα, αναπτύσσει στρατηγικές απόκρυψής του, κυρίως μέσα από ψέματα.

Τι κάνουμε λοιπόν όταν διαπιστώσουμε πως ένα άτομο του περιβάλλοντός μας ασθενεί αλλά αρνείται να το παραδεχτεί και να ζητήσει βοήθεια; Συνήθως βοηθάει το να το φέρουμε προ τετελεσμένου γεγονότος. Όπως: «Αν δεν ζητήσεις βοήθεια, σε εγκαταλείπω» Για περισσότερη όμως υποστήριξη, μπορούμε να επικοινωνήσουμε με την τηλεφωνική γραμμή ΚΕΘΕΑ, ανώνυμα και εμπιστευτικά στο 1114.

Αυτά για σήμερα. Μέχρι την επόμενη συνάντησή μας, να περνάτε καλά, γιατί το αξίζετε!

Πηγή:  Παναγιωτίδης Παναγιώτης, 2023